2nd trimester diet

 

เคฆोเคธ्เคคों เค†เคœ เคนเคฎ เคฏे เคœाเคจेंเค—े เค•ी เคเค• pregnant เคตुเคฎเคจ เค•ो เค…เคชเคจे 2 nd trimester เคฎे เคœो เค•ी 13 th week เคธे 27 th week เคคเค• เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธ period เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค‰เคจ्เคนे เค…เคชเคจे diet เคฎे เค•्เคฏा เคฌเคฆเคฒाเคต เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค।   

เคฆोเคธ्เคคों Pregnancy เค•ो 3-3 เคฎเคนीเคจों เค•े 3 steps เคฎे divide เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฆूเคธเคฐे step เค•ो เคนी 2nd trimester เคฏा เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी pregnancy  เค•े เคšौเคฅे เคธे เค›เค े เคฎเคนीเคจे เคคเค• เคนोเคคी เคนै, เคฏा เคเคธे เคธเคฎเค เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी 13th  เคตीเค• เคธे 27 th เคตीเค• เคคเค• เค•ी period เคนोเคคी เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เค…เคงिเค•เคคเคฐ pregnant เคตुเคฎเคจ เค•े เคฒिเค 2nd trimester, 1st trimester เค•े เคคुเคฒเคจा เคฎे เคœ्เคฏाเคฆा comfortable เคนोเคคी เคนै। 2nd trimester เคฎे embryo เค•ा เค†เค•ाเคฐ เคฅोเฅœा เคฌเฅœा เคนो เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏเคนी เคตเคน เคธเคฎเคฏ เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เคตुเคฎเคจ pregnant  เคฆिเค–เคจा เคถुเคฐू เคนो เคœाเคคी เคนैं เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคจเค•ा เคชेเคŸ เคฌเฅเคจे เคฒเค—เคคा เคนै

เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคคเค• เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคตुเคฎเคจ เค•ी เคชเคนเคฒी เคคिเคฎाเคนी เคฎे เคนोเคจे เคตाเคฒी เคฎॉเคฐ्เคจिंเค— sickness, เคฅเค•ाเคจ เค•े เคฒเค•्เคทเคฃ เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคे เคนैं।

Pregnancy เค•ी เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी เคฎे mother เค”เคฐ fetus เคฆोเคจों เค•ो balanced เค”เคฐ nutritious เคซूเคก्เคธ เค•ी need เคนोเคคी เคนै। complete diet เคฒेเคจे เคธे baby เค•ो เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค nutrient เคฎिเคฒเคคे เคนैं, เคœो เค‰เคธเค•े development เค•े เคฒिเค เคฌेเคนเคฆ เคœเคฐूเคฐी เคฎाเคจे เคœाเคคे เคนैं। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं proper diet เคฒेเคจे เคธे women เค•ो เคญी เคช्เคฐेเค—्เคจเคจ्เคธी เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนोเคจे เคตाเคฒी เค•เคˆ เคคเคฐเคน เค•े เคช्เคฐॉเคฌ्เคฒेเคฎ्เคธ เคธे เคฌเคšाเคต เคนोเคคा เคนै।

เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคตुเคฎเคจ เค•ो เคตिเคŸाเคฎिเคจ,เคฎिเคจेเคฐเคฒ्เคธ,เคช्เคฐोเคŸीเคจ,fat เค”เคฐ carbohydrate เคธเคนी เคฎाเคค्เคฐा เคฎे เคฒेเคจे เคนोเคคे เคนैं। 2nd trimester เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคเค• pregnant เคตुเคฎเคจ เค•ो เคฒเค—เคญเค— 2200 เคธे 2400 เค•िเคฒो เค•เคฒोเคฐी energy เคฒेเคจी เคนोเคคी เคนै।

เคšเคฒिเค เคฆोเคธ्เคคों เค…เคฌ เคฏे เคœाเคจ เคฒेเคคे เคนैं เค•ी เค‡เคธ เคชीเคฐीเค…เคก เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค•ौเคจ เค•ौเคจ เคธे เคกाเค‡เค‡เคŸ เคฒेเคจा เคธเคนी เคนोเคคा เคนै।

Iron เคฏुเค•्เคค เค–ाเคฆ्เคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ

เคฆोเคธ्เคคों Iron oxygen เค•ो เคชूเคฐे เคธเคฐीเคฐ เคฎे เคชเคนुँเคšाเคจे เคฎे เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै। pregnancy เค•े เคฆौเคฐाเคจ iron contain diet เคซीเคŸเคธ เค•ो oxygen เคชเคนुंเคšाเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ iron เคจा เคฒेเคจे เคธे pregnant เคตुเคฎเคจ เค•ो anemia เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคนो เคธเค•เคคी เคนै।เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा, เค†เคฏเคฐเคจ เค•ी เค•เคฎी เคธे เคœเคจ्เคฎ เคฒेเคจे เคตाเคฒे baby เค”เคฐ เคฎां เคฎें เค•เคฎเคœोเคฐी เค”เคฐ เคเคจीเคฎिเคฏा เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคी เคนै। เค‡เคธीเคฒिเค เคตुเคฎเคจ เค•ो เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เค…เคชเคจी diet เคฎे เคนเคฐी เคชเคค्เคคेเคฆाเคฐ เคธเคฌเคœिเคฏाँ, dry fruits,เคฌीเคจ्เคธ,เค•เคฎ fat เคตाเคฒा meat เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।   

 

 

เคช्เคฐोเคŸेเคจ्เคธ เคฏुเค•्เคค เค–ाเคฆ्เคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ

Pregnancy เค•े เคฆूเคธเคฐे เคคिเคฎाเคนी เคฎे เคตुเคฎเคจ เค•ो เคเค• เคฆिเคจ เคฎे 75 เคธे 100 gm เคช्เคฐोเคŸीเคจ เค•ो เค…เคชเคจे diet เคฎे เคฒेเคจा เคšाเคนिเค। เคฐोเคœाเคจा เคช्เคฐोเคŸीเคจ เคฒेเคจे เคธे เคซीเคŸเคธ เค•े brain เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ tissue เค•ो เคฌเฅเคจे เคฎे เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคธाเคฅ เคนी เคช्เคฐोเคŸीเคจ เคฎा เค•े เคฏूเคŸเคฐเคธ เค”เคฐ เคฎैเคฎเคฐी เค—्เคฒैเคจ्เคก เค•े development เค•े เคฒिเค เคญी เคœเคฐूเคฐी เคนोเคคा เคนै।เค‡เคธเคฒिเค, pregnancy เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคช्เคฐोเคŸीเคจ เคฏुเค•्เคค เค†เคนाเคฐ เค•ो เคญोเคœเคจ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐเคจा เคœเคฐूเคฐी เคฎाเคจा เค—เคฏा เคนै। เคฏเคน เคช्เคฐेเค—เคจेंเคธी เค•ो healthy เคฐเค–เคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी fetus เค•े development เค•ो เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคคा เคนै. เคช्เคฐोเคŸीเคจ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคชเค•ो เค…เคชเคจे เคกाเค‡เค‡เคŸ เคฎे เค…ंเคกे, เคฎเค›เคฒी เคฎเคŸเคฐ, เคจเคŸ्เคธ, beans, เคฆाเคฒ, เค•ो เคœเคฐूเคฐ เคถाเคฎिเคฒ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।

Folate เคฏुเค•्เคค เค–ाเคฆ्เคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ

เคฆोเคธ्เคคों เคซोเคฒिเค• เคเคธिเคก เค•ो เคตिเคŸाเคฎिเคจ เคฌी-9 เคฏा เคซोเคฒाเคธीเคจ เค”เคฐ เคซोเคฒेเคŸ เค•े เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। folate pregnancy เคฎे เคฌเคนुเคค important เคนोเคคा เคนै, เคฏเคน เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे เคฌेเคฌी เคฎे เคœเคจ्เคฎ เคธे เคนोเคจे เคตाเคฒी neural tube defect เคœैเคธे spina bifida เคธे เคฌเคšाเคต เค•เคฐเคคा เคนै। folate เค•ो เค†เคช เคนเคฐी เคชเคคेเคฆाเคฐ เคธเคฌเคœเคœीเคฏा เคœैเคธे เคชाเคฒเค•, เคชเคค्เคคा เค—ोเคญी,broccoli เคธे เคฒे เคธเค•เคคी เคนै। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा eggs,orange เค”เคฐ เคธाเคฌूเคค เค…เคจाเคœ เคฎे เคญी folate เคฎौเคœूเคฆ เคนोเคคा เคนै।

เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ / Calcium :

เคฆोเคธ्เคคों  เคฆुเคธเคฐे เคคिเคฎाเคนी เคฎें เคฌเคš्เคšे เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคนोเคคे เคธเคฎเคฏ เคนเคก्เคกिเคฏों เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฒिเค เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคนोเคคी เคนैं। เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी เคฎें เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค•ा เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคธेเคตเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคช्เคฐीเค•्เคฒेเคฎ्เคชเคธिเคฏा เค•ा เค–เคคเคฐा เค•เคฎ เคนो เคธเค•เคคा เคนै.

เคฆूเคธเคฐी เคคिเคฎाเคนी เคฎें เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค•ा เคธेเคตเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคชैเคฐ เค”เคฐ เคฎांเคธเคชेเคถिเคฏों เคฎें เคंเค เคจ เค•เคฎ เคนो เคธเค•เคคी เคนै । เค‡เคธ เคฆौเคฐाเคจ เค†เคชเค•ो เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฆूเคง, เคฆเคนी, เคชเคจीเคฐ, เคšीเคœ, เคฐाเค—ी, เคนเคฐी เคชเคค्เคคेเคฆाเคฐ เคธเคฌ्เคœिเคฏा เคฏा เคœเคฐुเคฐเคค เคชเฅœเคจे เคชเคฐ เคกॉเค•्เคŸเคฐ เค•ी เคธเคฒाเคน เคธे เคฆเคตा เคฒेเคจे เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคญी เคชเฅœ เคธเค•เคคी เคนैं। เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค•े เคธाเคฅ เค†เคชเค•ो เค‡เคจ เค†เคนाเคฐ เคธे เคตिเคŸाเคฎिเคจ เคกी เคญी เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนैं। เคญोเคœเคจ เคฎें เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค†เคงा เค•เคŸोเคฐी เคฆाเคฒ เคฏा เคฆเคนी เคฒेเค•เคฐ เค†เคช เค•ैเคฒ्เคถिเคฏเคฎ เค”เคฐ เคช्เคฐोเคŸीเคจ เค•ी เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคœเคฐुเคฐเคค เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। 

เคซाเค‡เคฌเคฐ / Fiber : 

เคช्เคฐेเค—เคจेंเคธी เค•े เคฆुเคธเคฐे เคคिเคฎाเคนी เคฎें เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ो เค…เค•्เคธเคฐ constipation เค•ी เคถिเค•ाเคฏเคค เคนो เคœाเคคी เคนै เคœो เค•ी เคช्เคฐेเค—เคจेंเคธी เคฎें เคเค• เค—ंเคญीเคฐ เคธเคฎเคธ्เคฏा เคนैं। constipation เคธे เค›ुเคŸเค•ाเคฐा เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคธ เคฆौเคฐाเคจ เคฆिเคจเคญเคฐ เคฎें 8 เคธे 10 เค—िเคฒाเคธ เคชाเคจी เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคซाเค‡เคฌเคฐ เคฏुเค•्เคค เค…เคจाเคœ เค–ाเคจा เคšाเคนिเค। เฅžाเค‡เคฌเคฐ เค•े เคฒिเค เคธाเคฌुเคค เค…เคจाเคœ, เคฆเคฒिเคฏा, เคซเคฒ, เคนเคฐी เคชเคค्เคคेเคฆाเคฐ เคธเคฌ्เคœी, เคšुเค•ंเคฆเคฐ, เค—ाเคœเคฐ, เค•เค•เฅœी, เคŸเคฎाเคŸเคฐ เค•ा เคธेเคตเคจ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।  

เค“เคฎेเค—ा 3 / Omega 3 : 

pregnancy เคฎें เคฌเคš्เคšे เค•े เคฌ्เคฐेเคจ เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค…เคš्เค›े เคธे เคนोเคจे เค•े เคฒिเค เค“เคฎेเค—ा 3 เคซैเคŸी เคเคธिเคก เคœเคฐुเคฐी เคนोเคคा เคนैं। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा pregnancy เคฎे เคฎाँ เค•े เคธเคฐीเคฐ เคฎे เคœ्เคฏाเคฆा red cells เค•े production เค•े เคฒिเค omega 3 fatty เคเคธिเคก เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै। เค“เคฎेเค—ा 3 เคซैเคŸी เคเคธिเคก เค•े เคฒिเค เค†เคช เค…เคตเค•ाเฅœो, เคฌ्เคฐोเค•ोเคฒी, เคชเคค्เคคाเค—ोเคญी, เคฆเคนी, เคšीเคœ, เค”เคฐ เคฎเค›เคฒी เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं।

เค†เคฏोเคกीเคจ / Iodine : 

เคฆोเคธ्เคคों pregnancy เคฎें เค†เคชเค•े เคถเคฐीเคฐ เค•ो เคœ्เคฏाเคฆा เค†เคฏोเคกीเคจ เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคนोเคคी เคนै। baby เค•े brain เค”เคฐ nervous system เค•े development เค•े เคฒिเค เค†เคฏोเคกीเคจ เคฌเคนुเคค เคœเคฐुเคฐी เคนै।เค‡เคธीเคฒिเค เค†เคชเค•ो เคญोเคœเคจ เคฎें เคนเคฎेเคถा เค†เคฏोเคกीเคจ เคฏुเค•्เคค เคจเคฎเค• เค•ा เคธेเคตเคจ เคนी เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।

เคฆोเคธ्เคคों เค‡เคจ เคธเคฌ เค•े เค…เคฒाเคตा pregnancy เค•े เคฆौเคฐाเคจ regular exercise เค•เคฐें, เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคจींเคฆ เคฒे, เค”เคฐ เคเคธी เคฎเค›เคฒी เค•ा เคธेเคตเคจ เคจा เค•เคฐे เคœिเคจเคฎे mercury เคนो।

เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค†เคชเค•ो เคช्เคฐेเค—เคจेंเคธी เค•े เคฆुเคธเคฐे เคคिเคฎाเคนी เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคชौเคท्เคŸिเค• เค†เคนाเคฐ เคฒेเคจा เคšाเคนिเค เค†เคช เคšाเคนे เคคो เค…เคš्เค›े เคกाเคฏเคŸीเคถिเคฏเคจ เคธे เคฎिเคฒเค•เคฐ เค…เคชเคจे เคนเคซ्เคคे เคญเคฐ เค•ा เคกाเค‡เคŸ เคšाเคฐ्เคŸ เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों เค†เคชเค•ा เคเค• suggestion เคนเคฎाเคฐे video เค•ो เค”เคฐ เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจा เคธเค•เคคा เคนै เคคो please เค•เคฎेंเคŸ เค•เคฐें 

Human respiratory system anatomy and physiology

 


เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคนเคฎ เคฏे เคœाเคจेंเค—े เค•ी respiration เค•्เคฏा เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐा respiratory system เค•िเคธ เคคเคฐीเค•े เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคนเคฎ respiration เคฎे involved organs เค•े เคฌाเคฐे เคฎे เคฌाเคค เค•เคฐेंเค—े । เค”เคฐ last เคฎे เคฏे เคฆेเค–ेंเค—े เค•ी เคนเคฎाเคฐा Brain breathing เค”เคฐ respiration เค•ो เค•ैเคธे regulate เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคœीเคต เค•ो เคœीเคตिเคค เคฐเคนเคจे เค•े เคฒिเค เค‘เค•्เคธीเคœเคจ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै। เคฏเคนी เค‘เค•्เคธीเคœเคจ cells เคคเค• เคชเคนुँเคš เค•เคฐ foods เค•ो oxidized เค•เคฐ เคŠเคฐ्เคœा เคชैเคฆा เค•เคฐเคคी เคนै।

Respiration เคเค• เคเคธी process เคนै เคœिเคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฎเคจुเคท्เคฏ environment เคธे oxygen เค•ो เคฒेเคคे เคนैं เคคเคฅा cells เคฎें เค•ुเค› chemical reaction เค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคธ्เคตเคฐुเคช เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนुเคˆ carbon dioxide เค•ो เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•ाเคฒเคคे เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों เคเค• healthy adult เคช्เคฐเคคि เคฎिเคจเคŸ 250ml oxygen  เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै เคคเคฅा 200ml carbon dioxide เค›ोเคก़เคคा เคนै। 

เคฆोเคธ्เคคों เคธाँเคธ เคฒेเคจे เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค‘เค•्เคธीเคœเคจ เคฏुเค•्เคค เคนเคตा เคจाเค• เค”เคฐ เคฎुंเคน เคธे เคซेเคซเคก़ों เคคเค• เคœाเคคी เคนै। เคธाँเคธ เค›ोเคก़เคจे เค•े เคฆौเคฐाเคจ co2  เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ waste เค‰เคธी เคฐाเคธ्เคคे เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒ เคœाเคคी เคนै। เคซेเคซเคก़ों เคฎें เคนเคตा เค•ो เค…ंเคฆเคฐ เค”เคฐ เคฌाเคนเคฐ เคฒे เคœाเคจे เค•ी เค‡เคธ process  เค•ो เคชเคฒ्เคฎोเคจเคฐी เคตेंเคŸिเคฒेเคถเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคซेเคซเคก़ों เคฎें เค‘เค•्เคธीเคœเคจ alveoli เค•े through bloodstream เคฎे เคœाเคคी เคนै। เค”เคฐ เค‰เคธी เคธเคฎเคฏ เค•ाเคฐ्เคฌเคจ เคกाเค‡ เค‘เค•्เคธाเค‡เคก bloodstream  เคธे เคเคฒ्เคตिเคฏोเคฒी เคฎें เค†เคคी เคนै เค”เคฐ lungs เคธे excrete เคนो เคœाเคคी เคนै। Lungs เค”เคฐ blood เค•े เคฌीเคš เค—ैเคธ exchange เค•ी เค‡เคธ process เค•ो external respiration เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคตเคนीं Internal respiration เคฎें เค—ैเคธों เค•ा exchange เค•ैเคชिเคฒเคฐी เคฎें flowing blood เคคเคฅा tissue เค•े เคฌीเคš diffusion เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนोเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों Respiratory system เคนเคฎाเคฐे body เคฎे pulmonary ventilation, external เค”เคฐ internal respiration,olfaction เค”เคฐ phonation เค•ो support เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เคšเคฒिเค เค…เคฌ เคฏे เคœाเคจ เคฒेเคคे เคนैं เค•ी เคนเคฎाเคฐा respiratory system เค•ैเคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों respiration เค•े เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे เคฆो steps เคนोเคคे เคนैं เคชเคนเคฒा เคœिเคธเคฎें เคนเคฎ เคธांเคธ เคฒेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคœเคฌ เคนเคฎ เคธांเคธ เค›ोเคก़เคคे เคนैं । เคœเคฌ เคนเคฎ เคธांเคธ เคฒेเคคे เคนैं เคคเคฌ เคนเคฎाเคฐी เคธांเคธ เคฎें เคธिเคฐ्เคซ oxygen เคนी เคจเคนीं เค†เคคा เคฌเคฒ्เค•ि carbon dioxide เค”เคฐ nitrogen เคœैเคธी เค…เคจ्เคฏ เค—ैเคธे เคญी เค†เคคी เคนैं। เคชเคฐंเคคु เคนเคฎाเคฐा เคถเคฐीเคฐ เคธिเคฐ्เคซ เค”เคฐ เคธिเคฐ्เคซ oxygen เค—ैเคธ เค•ा use เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคฌाเค•ी เคธाเคฐी เค—ैเคธों เค•ो เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•ाเคฒ เคฆेเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों  เคœैเคธे เคนी เคนเคฎ เคธांเคธ เคฒेเคคे เคนैं เคคो เคนเคฎाเคฐा เคกाเคฏाเคซ्เคฐाเคฎ เคจीเคšे เค•ी เคคเคฐเคซ เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคนเคฎाเคฐे เคซेเคซเคก़ों เค•ो เคซैเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เคœเค—เคน เคฎिเคฒ เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เคœैเคธे เคนी lungs เคซैเคฒเคคे เคนैं เคคเคฌ เคนเคตा เคธाเค‡เคจเคธ (Sinuses) เคธे เคนोเคคी เคนुเคˆ pharynx เคคเค• เคœाเคคी เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เคธाเค‡เคจเคธ เคนเคฎाเคฐे เคธเคฐ เคฎें เคนเคก्เคกिเคฏों เค•े เคฌीเคš เคฎें เคเค• area เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เคนเคฎ เคธांเคธ เคฒेเคคे เคนैं เคคเคฌ เคธाเค‡เคจเคธ เคนเคตा เค•े temperature เค•ो เคธंเคคुเคฒเคจ เคฎें เคฐเค–เคคा เคนै เค”เคฐ เคนเคตा เคฎें present dust particle เค•ो เคนเคฎाเคฐे เคถเคฐीเคฐ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै।

เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคนเคตा เคตिंเคก เคชाเค‡เคช เคธे เคนोเคคी เคนुเคˆ เคนเคฎाเคฐे เคซेเคซเคก़ों เคคเค• เคชเคนुंเคšเคคी เคนै। lungs  เคฌाเคนเคฐी เคนเคตा เคฎें เคธे เค‘เค•्เคธीเคœเคจ absorb เค•เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคถเคฐीเคฐ เค•े blood เคฎें เคฎिเคฒा เคฆेเคคे เคนैं blood  เคฆ्เคตाเคฐा เคฏเคน เค‘เค•्เคธीเคœเคจ tissue  เคคเค• เคชเคนुंเคšเคคा เค”เคฐ tissue เคฆ्เคตाเคฐा เคฏเคน oxygen cells เคคเค• เคชเคนुंเคšเคคा เคนै เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ cells oxygen เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคŠเคฐ्เคœा เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เค•เคฐเคคी เคนैं।

เคธांเคธ เค›ोเคก़เคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคถเคฐीเคฐ เคฎें oxygen เค”เคฐ carbon dioxide เค•ा exchange เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เค•ोเคˆ เคต्เคฏเค•्เคคि เคธांเคธ เค›ोเคก़เคคा เคนै เคคो เคกाเคฏाเคซ्เคฐाเคฎ เคธिเค•ुเคก़เคคा เคนै เค”เคฐ เคซेเคซเคก़ों เคชเคฐ เคฆเคฌाเคต เคชเคก़เคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคนเคตा เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒ เคœाเคคी เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों Human เคฎे respiratory system เค•ो 3 part เคฎे divide เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

Upper respiratory part เคœिเคธเคฎे mouth, nose, pharynx เค”เคฐ larynx include เคนै।

Lower respiratory เคชाเคฐ्เคŸ เคฎे windpipe เคฏाเคจि เค•ी trachea, lungs, bronchi, bronchioles เค”เคฐ alveoli included เคนै।

เค”เคฐ เคคीเคธเคฐा เคชाเคฐ्เคŸ respiratory muscle เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเคฎे mainly diaphragm เค†เคคा เคนै เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เค‡เคธเคฎे intercostal muscles, rib cage เค”เคฐ abdominal muscles เคญी included เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เค†เค‡เค เค…เคฌ respiratory system เค•े different organs เค•ो เคกीเคŸेเคฒ เคฎे เคœाเคจเคคे เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों Nose เคชเคนเคฒा respiratory organ เคนै เคœो เคฌाเคนเคฐ เคฆिเค–เคจे เคตाเคฒे เคเค• pair  nasal passage เคธे เคถुเคฐू เคนोเคคा เคนै । เคฏเคน เคเค• เคฌเคก़ी cavity เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนोเคคी เคนै เคœो เคเค• เคชเคคเคฒी เคนเคก़เคกी เคต membrane เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฆो เคญाเค—ों เคฎें divided  เคนोเคคी เคนै । nasal passage เคฎें เคชाเค เคœाเคจे เคตाเคฒे fine hair, membrane เคฎें เคนोเคจे เคตाเคฒा blood flow, Cilia เคคเคฅा mucous เค†เคชเคธी เคธเคนเคฏोเค— เคธे inspired air เคฎें present dust , Pollens ,เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐ เค‰เคธे purify  เค•เคฐเคคे เคนैं । เค‡เคธ purification เค•े เคฌाเคฆ  เคนी inspired air เคซेเคซเคก़ों เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคी เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों mouth respiratory system เคฎें เคเค• secondary organ เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै । เคตैเคธे เคคो เคถ्เคตाเคธ เคฒेเคจे เคฎें เคฎुเค–्เคฏ เคญूเคฎिเค•ा nostrils เค•ी เคนोเคคी เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคจे เคชเคฐ mouth เคญी เคถ्เคตाเคธ เคฒेเคจे เค•े เค•ाเคฎ เค†เคคा เคนै ।

เคฆोเคธ्เคคों Respiratory System  เคฎें air เค•े เคฒिเค nasal cavities  เค•े เคชीเค›े  Larynx  เคคเค• เคคเคฅा foods  เค•े เคฒिเค mouth  เคธे esophagus  เคคเค• เค•ा muscular tract  Pharynx เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों pharynx  เค•े เคคीเคจ เคญाเค— เคนोเคคे เคนैं

เคชเคนเคฒा Nasopharynx เคœो เค•ी nostrils เค•े เค ीเค• เคชीเค›े เคฐเคนเคคा  เคนै।  เค‡เคธเค•ी เคชिเค›เคฒी เคฆीเคตाเคฐ เคชเคฐ เคฒिเคฎ्เคซाเค‡เคก เคŸिเคถू  เคนोเคคे เคนैं। เคœिเคจ्เคนें เคซैเคฐिंเคœिเคฏเคฒ เคŸॉเคจ्เคธिเคฒ्เคธ เคฏा adenoids เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เค•เคญी-เค•เคญी เคฏเคน tissue  เคฌเคข़เค•เคฐ pharynx เคฎें เคฐूเค•ाเคตเคŸ เคชैเคฆा เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं เคœिเคธเคธे เคฌเคš्เคšे เคฎुंเคน เคธे เคธाँเคธ เคฒेเคจे เคฒเค—เคคे เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों Oropharynx pharynx เค•ा mouth part เคนोเคคा เคนै।

Laryngopharynx pharynx เค•ा posterior part เคนोเคคा เคนै เคนै เคœो hyoid bone เคธे larynx เค•े เคชीเค›े เคคเค• เคฐเคนเคคा เคนै । Pharynx เค•े เค‡เคธी เคญाเค— เคธे respiratory system เค”เคฐ digestive system เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคนो เคœाเคคा เคนै। เค†เค—े เค•ी เค“เคฐ เคธे air larynx เคฎें เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ foods เคชीเค›े เค•ी เค“เคฐ เคธे เค‡เคธोเคซेเค—เคธ เคฎें เคœाเคคा เคนै । 

เคฆोเคธ्เคคों larynx,  pharynx เค”เคฐ trachea เค•ो เคœोเคก़เคจे เคตाเคฒी เคเค• เค›ोเคŸी เคธी structure เคนै । เคฏเคน 9 types เค•ी cartilage เคธे เคฎिเคฒ เค•เคฐ เคฌเคจा เคนै । foodsเค•ो เคจिเค—เคฒเคจे เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคเคชिเค—्เคฒॉเคŸिเคธ larynx เค•े , covering  เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคी เคนै เคคเคฅा foods  เค•ो larynx เคฎें เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคคी เคนै ।

เคฆोเคธ्เคคों  larynx เคฎें Vocal cord  เคจाเคฎ เค•ा เคเค• special structure เคชाเคˆ เคœाเคคी เคนै । vocal cord mucous membrane เคนोเคคी เคนै เคœो เคนเคตा เค•े เคฌเคนाเคต เคธे vibration เคชैเคฆा เค•เคฐ เค…เคฒเค— - เค…เคฒเค— เคคเคฐเคน เค•ी sound produce เค•เคฐเคคी เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों lower respiratory organ เคฎे เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒा structure trachea เคนै । เค‡เคธे Wind Pipe เคญी เค•เคนเคคे เคนैं। เคฏเคน เคเค• cylindrical tube เคนोเคคी เคนै। เค‡เคธเค•ी เคฒเคฎ्เคฌाเคˆ 10 เคธेเคฎी เคนोเคคी เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฎें 16-20 cartilage เค•े incomplete เคฐिंเค— เคนोเคคे เคนैं।

เคฆोเคธ्เคคों trachea เค…ंเคค เคฎें เคฆाเคฏीं เค”เคฐ เคฌाँเคฏी เค“เคฐ เค•ी bronchi เคฎें divide เคนोเคคी เคนै । primary bronchi เคซेเคซเคก़ों เคฎें เคœाเค•เคฐ เค›ोเคŸी branch เคฎें เคฌंเคŸ เคœाเคคी เคนैं, เคœिเคธे secondary bronchi เค•เคนเคคे เคนैं। เคœो further tertiary bronchi เคฎे เคกिเคตाเค‡เคก เคนोเคคी เคนै। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• tertiary bronchi เค›ोเคŸी – เค›ोเคŸी เคฌ्เคฐोเคจ्เค•िเค“เคฒ เคฎें เคฌंเคŸ เคœाเคคी เคนै । เคฏे เคฌ्เคฐोเคจ्เค•्เคฐिเค“เคฒ เคซेเคซเคก़ो เคฎें เคซैเคฒे เคฐเคนเคคे เคนैं । เคนเคฐ เคฌ्เคฐोเคจ्เค•िเค“เคฒ เค†เค—े เคšเคฒ เค•े เค›ोเคŸी Terminal เคฌ्เคฐोเคจ्เค•िเค“เคฒ เคฎें divide เคนोเคคी เคนै ।

Bronchi เค”เคฐ bronchioles เคฎिเคฒ เค•เคฐ เคเค• tree like structure เคฌเคจाเคคे เคนै เคœो เคฌเคนुเคค เคธी branch เคฎें divide เคนोเคคी เคนै । เค‡เคจ branch เค•े เค…ंเคคिเคฎ เค›ोเคฐ เคชเคฐ Alveoli เคชाเค เคœाเคคे เคนै । เค—ैเคธो เค•ा exchange เค‡เคจ alveoli เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนी เคนोเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों lungs flexible, soft เค”เคฐ light pink color เค•े เคนोเคคे เคนै । เคฏे เคเค• pair เค•े เคฐूเคช เคฎें เคถเคฐीเคฐ เค•े Thoracic region เคฎें เคฆांเค เคต เคฌांเค เคญाเค— เคฎें diaphragm เค•े เค ीเค• เคŠเคชเคฐ เคนोเคคे เคนैं ।

Right lung, left lung เคธे เคฒंเคฌाเคˆ เคฎें เคฅोเคก़ा เค›ोเคŸा เคชเคฐ เค•ुเค› เค…เคงिเค• เคšौเคกा เคนोเคคा เคนै । เคฆोเคธ्เคคों left lung เคฆो Lobes เค”เคฐ right lungs เคคीเคจ lobes เคฎें divide เคนोเคคा เคนै ।

เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• lung spongy tissue เคธे เคฌเคจा เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเคฎें เค•เคˆ Capillaries เคคเคฅा เค•เคฐीเคฌ 30 เคฎिเคฒिเคฏเคจ alveoli เคชाเคˆ เคœाเคคी เคนै ।

เคฆोเคธ्เคคों lungs เค•ा main function environment เคธे เค‘เค•्เคธीเคœเคจ เคฒेเค•เคฐ เค‰เคธे blood circulation เคฎें เคช्เคฐเคตाเคนिเคค เค•เคฐเคจा เค”เคฐ blood เคธे เค•ाเคฐ्เคฌเคจ เคกाเคˆ เค‘เค•्เคธाเค‡เคก เค•ो absorb  เค•เคฐ เค‰เคธे environment เคฎें เค›ोเคก़เคจा เคนै। เค—ैเคธों เค•ा เคฏเคน exchange alveoli เคฎे เคนोเคคा เคนै।

3. เคถ्เคตเคธเคจ เคฎाँเคธเคชेเคถिเคฏाँ

เคฆोเคธ्เคคों lungs เคฎें เค—ैเคธ exchange เค•े เคฒिเค เค•ुเค› muscles เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै । เคฏे muscles เคถ्เคตाเคธ เค•ो เคฒेเคจे เคต เค›ोเคก़เคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคी เคนै । เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे breathing เค•े เคฒिเค เคกाเคฏเคซ्เคฐाเคฎ เคนोเคคा เคนै ।

เคฆोเคธ्เคคों Diaphragm, skeletal muscle เคธे เคฌเคจी เคนुเคˆ เคเค• เคชเคฒเคฒी เคšाเคฆเคฐเคจुเคฎा structure เคนै เคœो thoracic site เค•ी เคธเคคเคน เคชเคฐ เคชाเคˆ เคœाเคคी เคนै । diaphragm เค•े contraction เคธे air nostril เคธे เคนोเคคी เคนुเคˆ lungs เค•े เค…ंเคฆเคฐ enter เคนोเคคी เคนै। เค”เคฐ diaphragm เค•े relaxation เคธे air lungs เค•े เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคคी เคนै । เค‡เคธเค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค ribs เคฎें Inter Coastal Muscles เคชाเคˆ เคœाเคคी เคนै เคœो diaphragm เค•े contraction เค”เคฐ relaxation เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคी เคนैं

เคฆोเคธ्เคคों เค†เค‡เค เค…เคฌ เคฏे เคœाเคจเคคे เคนै เค•ी เคนเคฎाเคฐा brain เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ breathing เค•ो control เค•เคฐเคคा เคนै। 

เคฆोเคธ्เคคों respiration เคเค• involuntary function เคนै। pons เค”เคฐ medulla oblongata เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเค•เคฒा nerve impulse respiration เคฐेเคŸ เค•ो เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฆोเคธ्เคคों เคเค• adult เคฎे normal breathing rate 12-15 breath per minute เคนोเคคा เคนै। metabolic needs เค•े according เคนเคฎाเคฐा body breathing rate เค•ो adjust เค•เคฐเคคा เคนै। เคœเคฌ เคนเคฎाเคฐा เคธเคฐीเคฐ เค…เคงिเค• เค†เค•्เคธिเคœเคจ เค•ा use เค•เคฐเคคा เคนै เคฏा เคนเคฎเคฐे เคฌ्เคฒเคก เคฎे เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• co2 เคฐเคนเคคा เคนै เคคो เคนเคฎाเคฐे blood เคฎे present chemoreceptors brain เค•ो signal เคญेเคœเคคा เคนै เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐा breathing rate เคฌเฅ เคœाเคคा เคนै เคคाเค•ि เคœ्เคฏाเคฆा เคธे เคœ्เคฏाเคฆा gas เค•ा exchange เคนो เคธเค•े।

เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เค›ींเค•เคจे เค”เคฐ เค–ांเคธเคจे เคœैเคธी เคนเคฐเค•เคคें เคญी เคฅोเคก़े เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค เคธांเคธ เคฒेเคจे เค•े เคชैเคŸเคฐ्เคจ เค•ो เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคी เคนैं।